- today
- label Odżywianie
- favorite 8 polubień
- remove_red_eye 1302 odwiedzin

Czym jest laktoza i kogo dotyczy jej nietolerancja?
Laktoza, to dwucukier obecny w mleku. Zbudowana jest z cukrów prostych — glukozy i galaktozy. Przyswojenie laktozy przez organizm, możliwe jest dzięki działaniu enzymu — laktazy. Aktywność wspomnianego enzymu maleje wraz z wiekiem, jednak wśród Europejczyków, a zwłaszcza tych zamieszkujących północną część kontynentu, obserwuje się stosunkowo wysoką zdolność do trawienia laktozy (nawet 90% populacji nie ma z tym problemów). Sytuacja wygląda nieco inaczej w Azji czy Afryce, gdzie większość osób nie toleruje tego cukru. Reasumując, w Europie znacznie częściej mamy do czynienia z prawidłowym trawieniem laktozy, jednak u części osób pojawia się nietolerancja, która wymaga wprowadzenia specjalnego postępowania żywieniowego.
Nietolerancja laktozy a alergia na mleko
Często uważa się, że nietolerancja laktozy oznacza to samo, co alergia na mleko, przez co terminy te używane są zamiennie. Faktem jest, że alergia na mleko i nietolerancja laktozy, to dwa zupełnie różne schorzenia, chociaż dotyczą tego samego produktu spożywczego, czyli mleka. W przypadku dolegliwości występujących po spożyciu pokarmu zawierającego ten cukier mówimy o nietolerancji. Termin alergia na laktozę nie jest poprawny, ponieważ określenie "nietolerancja" i "alergia" zarezerwowane są dla zupełnie innych dolegliwości. Alergia na dany produkt zachodzi przy udziale układu odpornościowego. Organizm nieprawidłowo reaguje na dany pokarm, co manifestuje się różnego rodzaju objawami, niekiedy bardzo zbliżonymi do nietolerancji pokarmowej. W przypadku alergii na mleko alergen stanowią białka w nim zawarte, a nie laktoza, która jak już wiemy jest cukrem. Objawy występujące u osób, które nie trawią laktozy, nie są spowodowane aktywnością układu odpornościowego. Wynikają one natomiast z fermentowania laktozy, która nie uległa wchłonięciu oraz zwiększenia osmolalności treści obecnej w jelitach. Symptomy charakterystyczne dla nietolerancji laktozy, czyli biegunka i wzdęcia, są ich następstwem.
Czy dieta eliminacyjna jest konieczna?
Osoby nietolerujące laktozy bardzo często wykluczają z diety mleko oraz produkty z niego wytwarzane. W większości przypadków takie działanie jest niekonieczne. Postępowanie dietetyczne w tym schorzeniu nie opiera się na eliminacji produktów mlecznych, a zredukowaniu ilości laktozy do takiej, jaką organizm jest w stanie przyswoić. Granicę tę ciężko jest jednoznacznie określić, jednak uważa się, że większość osób, których dotyczy nietolerancja, może poradzić sobie ze strawieniem około 12 gramów laktozy, co odpowiada np. 1 szklance mleka czy 2 łyżkom mleka w proszku. Ilość ta jest kwestią indywidualną i warto obserwować reakcje organizmu. W niektórych przypadkach nawet niewielka ilość tego cukru będzie prowadziła do wystąpienia objawów i wówczas należy sięgać tylko po nabiał bezlaktozowy.
Gdzie występuje laktoza?
Laktoza, to cukier zarezerwowany dla mleka, niezależnie od pochodzenia. Warto jednak wiedzieć, że nie wszystkie produkty z niego wytwarzane będą jej bogatym źródłem. Co ciekawe, sery żółte, pleśniowe czy masło zawierają ją w znikomej ilości i w większości przypadków mogą być bezpiecznie spożywane, nawet jeśli nie są specjalnie oznakowane. Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku mleka — wówczas sprawdzi się zamienienie go na te bez laktozy lub roślinne odpowiedniki (koniecznie fortyfikowane w wapń). Warto wiedzieć, że laktoza często jest stosowana jako dodatek do żywności, co oznacza, że występuje w innych produktach niż te produkowane z mleka. Można znaleźć ją znaleźć na przykład w słodyczach czy pieczywie.
Podsumowując…
Nietolerancja laktozy nie jest tym samym schorzeniem, co alergia na mleko. Większość osób nietolerujących tego składnika nie musi wykluczać z diety produktów mlecznych, a jedynie zwracać uwagę na ograniczenie laktozy do takiej ilości, która nie powoduje objawów. Z uwagi na dużą zawartość laktozy w mleku, warto wybierać produkt jej pozbawiony. Produkty takie, jak sery czy masło mogą być bezpiecznie spożywane przez osoby z nietolerancją, gdyż zawierają śladowe ilości omawianego dwucukru. Co ważne, laktoza występuje w mleku innych ssaków, dlatego zamiana mleka krowiego na kozie lub owcze nie będzie redukowała objawów nietolerancji. Fermentowane produkty mleczne, np. jogurty są z reguły dobrze tolerowane, gdyż bakterie w nich obecne wytwarzają laktazę (enzym), co umożliwia strawienie laktozy. Obecność mleka (wraz z laktozą) w produktach spożywczych musi być oznakowana, a zatem warto by osoby z nietolerancją laktozy sprawdzały skład żywności na etykiecie. Pomocne może być także suplementowanie laktazy — takie preparaty można znaleźć w aptekach.
———
Bibliografia:
1. Deng, Y., Misselwitz, B., Dai, N., & Fox, M. (2015). Lactose Intolerance in Adults: Biological Mechanism and Dietary Management. Nutrients, 7(9), 8020–8035. https://doi.org/10.3390/nu7095380
2. Szilagyi, A., & Ishayek, N. (2018). Lactose Intolerance, Dairy Avoidance, and Treatment Options. Nutrients, 10(12), 1994. https://doi.org/10.3390/nu10121994
3. Parol D., Półprawdy na temat mleka (2015): https://www.damianparol.com/polprawdy-na-temat-mleka
4. Kozioł-Kozakowska A, Zalecenia dietetyczne w nietolerancji laktozy (2019): https://www.mp.pl/gastrologia/wytyczne/218793,zalecenia-dietetyczne-w-nietolerancji-laktozy
5. Wojtasik A, Nietolerancja laktozy – co można stosować, a czego unikać w diecie? https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/nietolerancja-laktozy-co-mozna-stosowac-a-czego-unikac-w-diecie