- today
- label Odżywianie
- favorite 1 polubień
- remove_red_eye 717 odwiedzin

Olej palmowy dla większości osób kojarzy się negatywnie. Jego zła opinia nie wzięła się znikąd. Ale dlaczego właściwie mówi się, że olej palmowy jest niezdrowy? I jeśli rzeczywiście tak jest to dlaczego producenci żywności tak chętnie używają go w swoich produktach? W tym tekście postaram się odpowiedzieć między innymi na te pytania.
Olej palmowy
Olej palmowy pozyskiwany jest z nasion oraz miąższu olejowca gwinejskiego. Pomimo, iż jest to olej roślinny cechuje się wysoką, około 50 procentową, zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych, dzięki czemu jest mniej podatny na utlenianie. Większa stabilność oleju przekłada się na jego trwałość. Surowy, nieprzetworzony olej palmowy zawiera ponadto duże ilości karotenu, witaminy E oraz K, a nawet koenzym Q10. Jako, że jest to olej roślinny nie zawiera cholesterolu, co więcej zawarte w nim sterole mogą obniżać poziom tzw. złego cholesterolu LDL. Dlaczego zatem uważa się, że olej palmowy jest niezdrowy?

Dlaczego mówi się, że olej palmowy jest niezdrowy?
Surowy olej palmowy wykazuje raczej prozdrowotne właściwości, a już na pewno nie zasługuje na miano niezdrowego. Nieco inaczej sprawa wygląda z przetworzonym olejem palmowym, który często możecie spotkać w produktach spożywczych. Co takiego dzieje się z tym olejem w procesie produkcji żywności, że staje się dla nas szkodliwy?
Wszystko za sprawą utwardzania. Utwardzanie albo inaczej uwodornienie, znane między innymi z procesu produkcji margaryn, polega na wysyceniu wszystkich lub części wiązań podwójnych w łańcuchach kwasów tłuszczowych. Dzięki temu olej jest bardziej stabilny a jego temperatura topnienia zostaje podwyższona. Proces utwardzania chemicznego przebiega w wysokich temperaturach, rzędu 180 stopni Celsjusza, przy przepływie wodoru w obecności katalizatora, najczęściej jest to mrówczan niklu. Niestety w tym procesie mogą powstawać szkodliwe dla naszego zdrowia izomery trans kwasów tłuszczowych oraz inne toksyczne związki.
Dlaczego olej palmowy jest tak popularny w przemyśle spożywczym?
Uprawa oleju palmowego jest niezwykle wydajna. Z jednego hektara plantacji palmy oleistej można pozyskać do 5 ton oleju palmowego rocznie. Jest to nawet 4 razy więcej niż w przypadku produkcji olejów z innych roślin. Po drugie, olej palmowy jest bardzo trwały. Wynika to, jak pisałem wcześniej, z wysokiej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych. Po trzecie, przetworzony olej ma gładką strukturę, jest smarowny i nie posiada zapachu. Idealnie nadaje się zatem do produkcji między innymi kremów na kanapki lub jako dodatek technologiczny do innych produktów takich jak np. batony czekoladowe.
Czy jest alternatywa dla utwardzonego oleju palmowego? Co to jest frakcjonowany olej palmowy?
Zdecydowanie lepsze, z punktu widzenia naszego zdrowia, od utwardzania jest frakcjonowanie oleju. Polega ono na oddzieleniu od siebie odpowiednich frakcji (części składowych) oleju palmowego: płynnej oleiny od stearyny palmowej. Dzięki takiemu zabiegowi uzyskujemy olej o zwiększonej ilości nasyconych kwasów tłuszczowych, który zachowuje w temperaturze pokojowej postać stałą (lub półstałą) i jest też bardziej stabilny.
Jeśli na etykiecie produktu przeczytasz, że zawiera on frakcjonowany olej palmowy nie powinieneś zatem wpadać w panikę. Olej palmowy sam w sobie nie jest bowiem niczym szkodliwym. Unikaj za to utwardzonego oleju palmowego. To proces utwardzania powoduje, że staje się on szkodliwy dla naszego zdrowia.
Olej palmowy a ekologia
Pisząc o oleju palmowym nie można pominąć istotnego wątku ekologicznego. Jest to nośny temat. Część upraw olejowca ingeruje w naturalny ekosystem i pozbawia zwierzęta siedlisk. Orangutany stały się symbolem akcji, która ma na celu zahamować niekontrolowaną ekspansję upraw.
Zastanawiając się nad zagrożeniem dla ekosystemu nie można jednak pominąć istotnych kwestii oraz danych statystycznych. Wysoka wydajność palmy oleistej sprawia, że pomimo iż olej palmowy stanowi aż 38% całego produkowanego oleju na świecie to jego uprawa zajmuje jedynie 7% całej powierzchni upraw roślin oleistych. Rezygnując z oleju palmowego całkowicie, ludzkość musiałaby drastycznie zwiększyć produkcję innych, mniej wydajnych roślin. Co za tym idzie przekształcić i przystosować do produkcji znacznie większe tereny niż dotychczas. To spowodowałoby znacznie więcej problemów natury ekologicznej niż obecnie.

Nie oznacza to jednak, że nie są podejmowane kroki aby powstrzymać nieetyczne i szkodliwe dla ekologii praktyki w uprawie olejowca. Organizacja RSPO (The Roundtable on Sustainable Palm Oil) dąży do zmiany podejścia w uprawie oleju palmowego, tak aby zminimalizować jej negatywne skutki. Organizacja opracowała zestaw kryteriów środowiskowych i społecznych, które firmy muszą spełnić, aby wyprodukować tzw. zrównoważony olej palmowy. Potwierdzeniem działań zgodnych z założeniami organizacji jest certyfikat nadawany przez RSPO producentom żywności oraz plantatorom.
Podsumowanie
Zbierzmy wszystko co zostało tu powiedziane i jeszcze raz spróbujmy odpowiedzieć na pytania postawione na początku. Przede wszystkim czy olej palmowy jest zdrowy? Tak, olej palmowy sam w sobie jest zdrowy. Zawiera wiele witamin między innymi E oraz K. To proces technologiczny jakim jest utwardzanie powoduje powstawanie niekorzystnych dla naszego zdrowia związków. Alternatywą dla utwardzania jest frakcjonowanie oleju palmowego. Ten proces jest znacznie mniej inwazyjny i nie powoduje niekorzystnych zmian w przetwarzanym oleju. Sprawdzając etykietę, zwróćcie uwagę jaki rodzaj oleju palmowego stosuje producent.
Dlaczego olej palmowy jest tak chętnie stosowany jako dodatek do żywności? Przede wszystkim jest on trwały. Ma też szereg innych cech, które przemawiają za wykorzystaniem go w produkcji żywności. Jest bezwonny, smarowny, ma gładką strukturę... Olej palmowy jest wreszcie bardzo wydajny pod kątem uprawy.
Czy produkcja oleju palmowego zagraża środowisku? Każda ingerencja w przyrodę powoduje zachwianie naturalnego ekosystemu. Problem złych praktyk w uprawie olejowca został dostrzeżony. Prowadzone są działania, które mają na celu wprowadzenie zrównoważonej produkcji oleju palmowego, tak by chronić środowisko. Myśląc o ekologii należy jednak pamiętać, że dzięki wysokiej wydajności olejowca możemy zaspokoić blisko 40% zapotrzebowania na olej. Angażując do tego celu zaledwie 7% powierzchni upraw roślin oleistych na świecie.
Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego tekstu Twoje wątpliwości na temat oleju palmowego zostały rozwiane. Jak zawsze starałem się przedstawić temat maksymalnie prosto. Jeśli masz jakieś pytania, coś jest niezrozumiałe, napisz komentarz.
Autor teksu: "Olej palmowy, zdrowy czy nie?"
Artykuł przygotował doradca suplementacji w Doktor-Fit, inż. Robert Zielonka. Towaroznawca, absolwent wydziału Nauki o Żywności UWM w Olsztynie w specjalizacji Kontrola i Sterowanie Jakością w Gospodarce Żywnościowej.
Sprawdź też inne teksty tego autora: czy istnieje Lewoskrętna witamina C?, Odżywki białkowe, Co wpływa na jakość białka, Aminokwasy rozgałęzione BCAA